Nêu cao tinh thần trách nhiệm của đội ngũ viên chức hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao

Ngày 30/6/2025, Đài Khí tượng Thuỷ văn (KTTV) tỉnh Nghệ An chính thức được thành lập theo Quyết định số 307/QĐ-KTTV về việc quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Đài. Đài KTTV tỉnh Nghệ An thực hiện chức năng quan trắc, điều tra, khảo sát khí tượng, thủy văn, hải văn, môi trường; dự báo, cảnh báo khí tượng thủy văn; thông tin, dữ liệu khí tượng thủy văn thuộc phạm vi tỉnh Nghệ An. Hiện tại, Đài có tổng số 12 viên chức làm công tác dự báo; 66 viên chức làm công tác quan trắc KTTV tại 9 trạm khí tượng, 11 trạm thuỷ văn, trạm ra đa thời tiết, trạm thám không vô tuyến, 45 điểm đo mưa tự động.

Tỉnh Nghệ An là là tỉnh nằm ở vị trí Bắc Trung Bộ, nằm ở Đông Bắc dãy Trường Sơn, có địa hình đa dạng, phức tạp, bị chia cắt mạnh bởi các dãy đồi núi và hệ thống sông, suối.

Tỉnh Nghệ An là địa phương hầu như quanh năm chịu ảnh hưởng của các loại hình thiên tai, gây thiệt hại lớn về tài sản và tính mạng con người. Nghệ An có 17/17 loại thiên tai có nguồn gốc KTTV, trong đó có 15/17 loại thiên tai thường xuyên xảy ra đó là: Bão, áp thấp nhiệt đới, gió mạnh trên biển, lốc, sét, mưa lớn, lũ, lũ quét, ngập lụt, nước dâng, nắng nóng, hạn hán, rét hại, mưa đá, sương mù. Riêng xâm nhập mặn và sương muối thì có tần suất xảy ra ít hơn.

Những năm gần đây, do tác động mạnh mẽ của biến đổi khí hậu, tình hình thiên tai diễn biến ngày càng phức tạp, bất thường. Bão, ATNĐ, mưa lớn, lũ lớn, lũ quét, lốc, sét, nắng nóng, hạn hán, cháy rừng,... xảy ra với tần suất nhiều và khốc liệt hơn, đã tác động mạnh, ảnh hưởng sâu rộng đến đời sống, sản xuất của người dân. Theo số liệu thống kê từ năm 1950 - 2024, trung bình mỗi năm có khoảng 5,7 cơn bão ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền nước ta. Trung bình mỗi năm tỉnh Nghệ An chịu ảnh hưởng trực tiếp từ 2-3 cơn bão. Trong đó đổ bộ trực tiếp đến đất liền tỉnh Nghệ An là 0,6 cơn/năm. Lũ ở Nghệ An thường ác liệt do độ dốc của địa hình lớn, tốc độ dòng nước lớn nhất đã quan trắc được tại Mường Xén đạt 5,18m/s, cường suất lũ lên đạt 74cm/h (năm 2005). Ở Quỳ Châu năm 2007, cường suất lũ đạt 79cm/h. Trận lũ lịch sử năm 1978, Nghệ An, Hà tĩnh làm chết 166 người. Sau trận lũ lịch năm 1978, trên sông Cả, lũ lịch sử liên tiếp xuất hiện tại các sông nhánh. Năm 2011, lũ lịch xảy ra trên sông Nậm Mộ cao hơn trận lũ lịch sử trước đó đến hơn 3.0 m tại Mường Xén; Năm 2018 lũ lịch sử xảy ra ở thượng nguồn sông Nậm Nơn, hồ chứa Bản Vẽ đã sử dụng hết dung tích phòng lũ 300 triệu m3 để cắt lũ, nhưng không đủ, buộc phải xả lũ với lưu lượng bằng lưu lượng đến hồ xuống hạ du. Năm 2025 lại xuất hiện trận lũ đặc biệt lớn, đỉnh lũ đến hồ Bản Vẽ vượt xa mức lũ lịch sử từng xuất hiện lên đến 3 lần (12.800/4.300). Đỉnh lũ trên thượng lưu các sông ở Nghệ An đợt này đều vượt đỉnh lũ lịch sử. Cụ thể: Tại trạm Mường Xén đỉnh lũ cao hơn lũ lịch sử 0,4 m; Tại trạm Thạch Giám đỉnh lũ cao hơn lũ lịch sử 4,31 m; Tại trạm Con Cuông đỉnh lũ cao hơn lũ lịch sử: 1,66 m.

        Dù phải chịu tác động của điều kiện khí hậu, thuỷ văn và thiên tai khắc nghiệt, nhưng trong những năm qua, dưới sự chỉ đạo của Tổng cục KTTV, nay là Cục KTTV, của Đài KTTV khu vực Bắc Trung Bộ, nay là Đài KTTV Trung Bộ nên Đài KTTV tỉnh Nghệ An đã luôn thực hiện tốt nhiệm vụ dự báo KTTV và cảnh báo thiên tai, phục vụ có hiệu quả cho công tác phòng chống giảm nhẹ thiên tai của tỉnh.

Xác định công tác dự báo phục vụ là nhiệm vụ trọng tâm nên Đài KTTV Tỉnh Nghệ An đã phấn đấu thực hiện tốt ở từng công đoạn: Từ công tác đảm bảo thông tin số liệu luôn thông suốt đến việc tuân thủ chặt chẽ quy trình dự báo; xây dựng các phương án dự báo cụ thể cho từng yếu tố dự báo; nâng cao khả năng ứng dụng công nghệ tin học vào công tác thu thập, truyền thông tin và tác nghiệp dự báo; chú trọng cải tiến hình thức bản tin, đổi mới nội dung bản tin theo hướng phục vụ đa dạng các đối tượng sử dụng bản tin, từ đó nâng cao được chất lượng phục vụ của bản tin dự báo KTTV và cảnh báo thiên tai, đáp ứng yêu cầu của các cấp, các ngành trong Tỉnh về phòng chống lụt bão, giảm nhẹ thiên tai và phát triển kinh tế - xã hội.

Đài đã thường xuyên thực hiện tốt công tác dự báo KTTV phục vụ phòng chống thiên tai và phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Từ các phương pháp dự báo cổ điển như phân tích synop, hồi quy tuyến tính, mực nước tương ứng; sau đó là các phương pháp truyền thống như: ảnh vệ tinh, mô hình thủy văn thông số tập trung; đến nay đã được trang bị những công nghệ hiện đại như: mô hình số trị WRF, tích hợp các mô hình số trị của Châu Âu (SmartMet), mô hình thủy lực, mô hình thủy văn thông số phân bố, mô hình hải văn, phân tích ảnh radar.

Đài đã ứng dụng các phần mềm khai thác số liệu của hệ thống CDH, Website của Trung tâm Thông tin dữ liệu và Trung tâm Quan trắc Khí tượng Thủy văn, các phần mềm do Đài xây dựng để cập nhật dữ liệu tức thời; sử dụng số liệu đã qua chỉnh biên để cập nhật trong hồ sơ kỹ thuật, đánh giá sai số và phương án dự báo. Số liệu tính toán trong các hồ sơ kỹ thuật bao gồm các đặc trưng max, min, trung bình của các yếu tố khí tượng, thủy văn, hải văn, lượng mưa với các thời đoạn khắc nhau: giờ, ngày, 5 ngày, 7 ngày, 10 ngày, 15 ngày, tháng, mùa, năm. Hàng ngày thu thập số liệu khí tượng, thủy văn, hải văn tại các trạm cơ bản, tự động; các trạm đo mưa tự động, ảnh mây vệ tinh, mây radar, định vị sét. Các phương án dự báo khí tượng: Phương pháp dự báo từ mô hình số trị kết hợp với phương pháp Synop được khai thác từ các trung tâm dự báo như Nhật Bản, Thái Lan .... Các hiện tượng cực đoan và xảy ra trong phạm vi nhỏ như dông, sét được dự báo dựa trên dữ liệu ảnh mây vệ tinh, ảnh mây radar, định vị sét. Sản phẩm của Trung tâm Hạn vừa Châu Âu trích xuất dưới dạng điểm (2 lần/ngày, các sản phẩm của Trung tâm Dự báo KTTV Quốc gia, phần mềm SmartMet tích hợp các sản phẩm mô hình số trị của các trung tâm dự báo lớn của Châu Âu. Các phương án dự báo thủy văn: Sử dụng các mô hình thủy văn thông số tập trung bao gồm: Tank, NAM; mô hình thủy văn thông số phân bố bao gồm: MARINE, sóng động học; mô hình thủy lực 1 chiều: Mike 11, Mike Flood Watch, HEC RASS; mô hình thủy lực 2 chiều: Mike 21FM, HDM. Ngoài ra, còn có các công cụ diễn toán dòng chảy qua hồ, điều tiết hồ chứa. Các mô hình thực hiện dự báo thủy văn, lũ, ngập lụt trên các lưu vực sông, dự báo dòng chảy về hồ. Các phương án dự báo hải văn: Dự báo mực nước triều bằng công cụ triều trong Mike 21 Toolbox; dự báo sóng từ sản phẩm dự báo của Trung tâm Dự báo KTTV Quốc gia, các mô hình được Nauy tài trợ bao gồm: SWAN, ROMS, DNORA, SUWAT và OpenDrift. Tiếp tục nghiên cứu ứng dụng mô hình Mike 21 để dự báo sóng, dòng chảy mặt biển. Ngoài các phần mềm được đầu tư, Phòng Dự báo Khí tượng Thủy văn đã xây dựng được phần mềm Hỗ trợ dự báo đã làm giảm đáng kể sai sót trong nghiệp vụ và giảm thời gian đáng kể trong xây dựng bản tin, xây dựng bản đồ dự báo. Với việc thực hiện phần mềm Cơ sở dữ liệu Khí tượng Thủy văn của Phòng không chỉ hỗ trợ cập nhật phương án dự báo, xây dựng hồ sơ kỹ thuật mà còn phát triển kết nối với các mô hình, công cụ dự báo giúp công tác nghiệp vụ được thuận tiện. Trong thời gian tới sẽ tiếp tục phát triển các mô hình dự báo để kết nối dữ liệu thực đo, sản phẩm dự báo, sử dụng dữ liệu dạng lưới (đặc biệt là số liệu mưa), kết nối kết quả dự báo với công cụ hỗ trợ phân tích và phầm mềm Hỗ trợ dự báo. Một số mô hình toán được Phòng xây dựng như: Sóng động học, điều tiết hồ chứa; mô hình được Phòng phát triển và cải tiến như: MARINE của Pháp, Tank của Nhật Bản.

Những trận mưa lũ lớn đã được dự báo trên sông Cả và sông Hiếu giúp công tác phòng chống ứng phó có hiệu quả và giảm thiểu thiệt hại như: trận lũ trên sông Cả 1996, 2002, 2007, 2010, 2011, 2018, 2025; Trên sông Hiếu, lũ lớn xảy ra vào các năm: 2007, 2009, 2011, 2016. Trong các trận lũ trên, độ chính xác dự báo đạt từ 90 - 95% với thời gian dự báo trước từ 2 - 3 ngày và cảnh báo trước từ 4 - 5 ngày.

Ngoài những thiên tai xảy ra trong thời gian ngắn như mưa lớn, lũ, ngập lụt, bão, áp thấp nhiệt đới; Đài đã dự báo, cảnh báo các hiện tượng thiên tai kéo dài như: nắng nóng, hạn hán, gió mạnh và sóng lớn trên biển. Các bản tin của Đài không chỉ hỗ trợ công tác phòng chống ứng phó với thiên tai và còn có những bản tin dự báo thời tiết hàng ngày, tuần, tháng, mùa để phục vụ các hoạt động kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh, phục vụ sản xuất nông nghiệp, du lịch, vận tải, cấp nước. Các bản tin hàng ngày không chỉ phát hành theo quy định của Nhà nước mà còn phát bổ sung vào đầu giờ sáng hàng ngày trong mùa mưa lũ phục vụ công tác phòng chống ứng phó của Ban chỉ huy Phòng chống thiên tai, Ủy ban nhân tỉnh Nghệ An. Những đợt tổ chức sự kiện, Đài đã phát hành các bản tin chuyên đề các ngày lễ lớn cho tỉnh Nghệ An nói chung và TP vinh nói riêng, các bản tin phục vụ kỳ thi ở tỉnh Nghệ An, trong các dịp Tết nguyên đán …. Ngoài các bản tin dự báo khí tượng thủy văn hàng ngày trên địa bàn tỉnh Nghệ An và các bản tin dự báo/cảnh báo thiên tai trên đất liền, Phòng còn thực hiện các bản tin dự báo trên biển, cảnh báo thiên tai do gió mạnh, sóng lớn, nước dâng, triều cường, xâm thực bờ biển tỉnh Nghệ An phục vụ phát triển kinh tế biển, phòng chống thiên tai, an toàn hàng hải và an ninh quốc phòng.

Hằng năm Đài đã thực hiện hơn 3000 bản tin KTTV các loại, đạt và vượt về số lượng và chất lượng các bản tin theo đăng ký, đặt hàng, đồng thời thực hiện hơn 1500 bản tin KTTV phục vụ riêng theo yêu cầu của địa phương.

Bên cạnh công tác dự báo phục vụ Đài KTTV Tỉnh còn luôn thực hiện tốt công tác quản lý mạng lưới trạm theo phân cấp của Đài Khu vực. Đài KTTV Tỉnh hiện đang quản lý 20 trạm KTTV cơ bản, 1 trạm thám không vô tuyến, 1 trạm radar thời tiết, 1 trạm môi trường nước, 2 trạm định vị dông sét; phối hợp quản lý, bảo trì, bảo dưỡng, duy trì hoạt động và khai thác sử dụng số liệu của 09 trạm khí tượng động, 04 trạm thủy văn tự động, 01 trạm hải văn tự động;  Ngoài ra Các trạm thuộc dự án và thuê dịch vụ đo mưa đã được lắp đặt và đang hoạt động gồm 48 trạm.

Để tạo nền tảng cho công tác KTTV, nhất là công tác dự báo và truyền thông tin KTTV, Đài KTTV Tỉnh chú trọng đến công tác nâng cao năng lực và chất lượng cho đội ngũ DBV nhằm đáp ứng được các công việc đòi hỏi ngày càng cao về trình độ, công nghệ tiên tiến. Trong 5 năm qua, song song với việc tạo điều kiện cho DBV tham gia các lớp tập huấn, học tập nâng cao nhiệp vụ, Đài KTTV tỉnh đã chủ động chủ trì thực hiện và phối hợp thực hiện được nhiều nghiên cứu, đề tài dự án như:

Đề tài cấp Bộ “Nghiên cứu tích hợp, lồng ghép các thông tin khí hậu và dự báo thời tiết hạn dài phục vụ phát triển nông nghiệp thông minh ở khu vực Bắc Trung Bộ”

Đề tài cấp Bộ “Nghiên cứu xây dựng công nghệ dự báo mưa hạn nội mùa từ một số mô hình toàn cầu kết hợp với mô hình thủy văn để phục vụ quản lý nguồn nước điều tiết hồ chứa cho khu vực Bắc Trung Bộ”

Đài đã xây dựng và ứng dụng thành công các nhiệm vụ khoa học cấp Bộ do Trung tâm dự báo KTTV Quốc gia chuyển giao vào công tác dự báo/cảnh báo KTTV nguy hiểm phục vụ PCTT của Tỉnh.

            Đài KTTV Tỉnh xác định rõ, sản phẩm KTTV nói chung, sản phẩm dự báo, cảnh báo KTTV nói riêng làm ra là để phục vụ có hiệu quả cho nhu cầu của địa phương nên đã rất quan tâm, chú trọng đến việc duy trì tốt mối quan hệ với các cấp chính quyền, các sở, ngành của địa phương. Đài là thành viên Ban chỉ huy PCTT, TKCN &PTDS Tỉnh, các trạm KTTV trực thuộc Đài là thành viên Ban chỉ huy PCTT, TKCN &PTDS huyện nơi trạm đóng chân (nay là cấp xã, phường). Đài trực tiếp tham mưu cho Sở TN&MT tỉnh (nay là sở NN&MT Tỉnh) các nội dung liên quan đến KTTV và tài nguyên nước, môi trường, biến đổi khí hậu. Đài đã hỗ trợ kết nối số liệu quan trắc KTTV của nhiều công trình thủy điện, thủy lợi đến Cục KTTV, và đến Cục Tài nguyên nước, Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Để thông tin khí tượng thuỷ văn được các cấp các ngành, các tổ chức và nhân dân địa phương hiểu rõ, hiểu đúng và tin dùng, Đài Tỉnh đã luôn luôn đẩy mạnh và có sự đổi mới theo hướng đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền đến các cấp lãnh đạo và nhân dân về Luật KTTV, luật phòng chống thiên tai, về các loại bản tin dự báo cảnh báo KTTV, về cách phòng, tránh, ứng phó với từng loại hình thiên tai như  đi tuyên truyền trực tiếp kết hợp viết tin, bài đăng báo; tạp chí khoa học, cổng thông tin điện tử của Tỉnh và phối hợp thực hiện các chuyên đề trên Đài Phát thanh và truyền hình Tỉnh.

Với những nỗ lực, cố gắng trong công tác phục vụ KTTV, trong 5 năm qua, Đài KTTV Tỉnh đã được cấp trên và chính quyền địa phương ghi nhận, có khen thưởng, động viên bằng các hình thức như bằng khen, công nhận giấy khen. Nhiều năm liên tục được Tổng cục trưởng Tổng cục KTTV tặng giấy khen, có 01 lượt cán bộ được chủ tịch UBND các tỉnh Nghệ An tặng bằng khen và nhiều lượt cán bộ được Tổng cục trưởng tổng cục KTTV công nhận chiến sỹ thi đua cấp Bộ, cấp cơ sở, tặng giấy khen.

Có được thành tích như báo cáo ở trên là vì trong những năm qua Đài KTTV Tỉnh đã luôn tạo được sự đoàn kết thống nhất cao về ý chí và hành động trong toàn Đài dưới sự chỉ đạo trực tiếp của lãnh đạo Đài KTTV khu vực. Đài KTTV Tỉnh đã luôn xác định rõ trách nhiệm đầu tiên là thuộc về các đồng chí lãnh đạo chi bộ, lãnh đạo Đài tỉnh, sau đó là các đảng viên, các trưởng trạm và không thể thiếu trách nhiệm của từng cá nhân CBVC. Mọi người từ lãnh đạo đến nhân viên đều phải có trách nhiệm nghiêm chỉnh chấp hành và thực hiện tốt nội quy, quy chế, chức trách, nhiệm vụ được giao. Chi uỷ chi bộ có trách nhiệm tập trung làm tốt công tác giáo dục chính trị tư tưởng và tổ chức, lãnh đạo Đài Tỉnh tăng cường chỉ đạo các đơn vị, tạo điều kiện cho CBVC được học tập, bồi dưỡng, nâng cao trình độ nhận thức về lý luận chính trị, chuyên môn nghiệp vụ và kiến thức thực tiễn, đồng thời luôn quan tâm đầy đủ kịp thời đến đời sống vật chất, tinh thần của CBVC.

Trong những năm tới, Đài KTTV tỉnh Nghệ An sẽ tiếp tục phát huy thế mạnh, khắc phục khó khăn để luôn thực hiện tốt các nhiệm vụ chính trị được giao.