Một dự án khu vực kéo dài bốn năm đã tăng cường khả năng dự báo, ứng phó và phục hồi trước các hiểm họa liên quan đến thời tiết và khí hậu tại khu vực Thái Bình Dương.
Thông qua các khoản đầu tư có trọng điểm, sự hợp tác chặt chẽ và quá trình lập kế hoạch mang tính bao trùm, dự án đã cung cấp cho các cộng đồng và cơ quan chức năng trong khu vực những công cụ thiết thực để giảm thiểu rủi ro và nâng cao khả năng chống chịu.
Mực nước biển dâng cao đang ảnh hưởng đến các quốc đảo Thái Bình Dương như Samoa (ảnh). LHQ/Kiara WorthDự án tại Thái Bình Dương nâng cao năng lực cảnh báo sớm và khả năng chống chịu của các quốc đảo. Khởi động từ tháng 1 năm 2021, dự án khu vực kéo dài bốn năm đã hỗ trợ 14 quốc đảo và vùng lãnh thổ Thái Bình Dương (PICTs) trong việc nâng cao hệ thống cảnh báo sớm đa hiểm họa (MHEWS) bằng cách giải quyết các lỗ hổng trong quản trị thể chế, năng lực kỹ thuật, hệ thống thông tin rủi ro và sự sẵn sàng từ cộng đồng. Bất chấp những gián đoạn trong khu vực như đại dịch COVID-19 và vụ phun trào núi lửa Tonga-Hunga Ha Apai, dự án đã kết thúc thành công vào tháng 6 năm 2025.
Với tổng ngân sách 4,8 triệu đô la Mỹ, dự án “Tăng cường Hệ thống Khí tượng Thủy văn và Cảnh báo Sớm tại Thái Bình Dương” (CREWS Pacific SIDS 2.0) được triển khai bởi Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO), phối hợp với Văn phòng Liên Hợp Quốc về Giảm nhẹ Rủi ro Thiên tai (UNDRR), Quỹ Toàn cầu của Ngân hàng Thế giới về Giảm nhẹ và Phục hồi sau Thiên tai (GFDRR), cùng các tổ chức khu vực gồm Ban Thư ký Chương trình Môi trường Khu vực Thái Bình Dương (SPREP), Cộng đồng Thái Bình Dương (SPC), Viện Nghiên cứu Nước và Khí quyển Quốc gia New Zealand (NIWA), Cơ quan Khí tượng, Khí hậu và Địa vật lý Indonesia (BMKG), và các cơ quan Khí tượng Thủy văn Quốc gia. Nguồn vốn được tài trợ bởi Sáng kiến Rủi ro Khí hậu và Hệ thống Cảnh báo Sớm (CREWS Initiative).
Bối cảnh Thái Bình Dương
Các quốc đảo nhỏ đang phát triển tại Thái Bình Dương (SIDS) đặc biệt dễ tổn thương trước các rủi ro khí hậu như bão nhiệt đới, lũ lụt, xâm nhập mặn ven biển và hạn hán. Với dân cư phân tán, cơ sở hạ tầng hạn chế và các dịch vụ khí tượng - thảm họa còn thiếu nguồn lực, khu vực này cần những giải pháp cảnh báo sớm vững chắc, được thiết kế phù hợp với bối cảnh địa phương.
CREWS Pacific SIDS 2.0 hoạt động ở cả ba cấp độ khu vực, quốc gia và cộng đồng - để xây dựng khả năng chống chịu một cách hệ thống, đồng thời thúc đẩy cách tiếp cận bao trùm, hướng tới các nhóm dễ bị tổn thương.
“Dự án CREWS đã tạo ra thay đổi lớn tại Tonga và toàn khu vực Thái Bình Dương. Thông qua hợp tác, chúng tôi đã củng cố hệ thống cảnh báo sớm và trao quyền cho cộng đồng hành động sớm khi có rủi ro,” ông Laitia Fifita - Giám đốc Cơ quan Khí tượng Tonga, chia sẻ.
Các kết quả và sản phẩm chính
Khung pháp lý và chiến lược: Xây dựng hoặc hỗ trợ xây dựng luật và kế hoạch quốc gia tại Quần đảo Solomon, Tonga, Fiji, Samoa, Tokelau và Vanuatu, bao gồm chính sách cảnh báo sớm và chiến lược thu hồi chi phí dịch vụ.
- Tăng cường phối hợp khu vực: Hỗ trợ rà soát Hội đồng Khí tượng Thái Bình Dương (PMC), các ban kỹ thuật và phát triển Cơ chế Phối hợp Đối tác Thái Bình Dương và bảng điều khiển theo dõi.
- Hệ thống thủy văn và cảnh báo lũ lụt: Đánh giá và hỗ trợ công cụ dự báo tại Fiji, Kiribati, Quần đảo Solomon, Samoa, Tonga và Vanuatu.
- Dự báo dựa trên tác động: Tổ chức các buổi đào tạo tại Samoa, Tonga, Quần đảo Solomon và Vanuatu nhằm nâng cao chất lượng cảnh báo dựa trên mức độ rủi ro, thay vì chỉ dựa vào hiện tượng thời tiết.
- Giao thức Cảnh báo Chung (CAP) và hệ thống CNTT: Tổ chức đào tạo cho cán bộ từ 12 quốc đảo về giao thức CAP và hỗ trợ tích hợp dữ liệu thông qua các hệ thống chia sẻ (như Hệ thống Thông tin của WMO - WIS 2.0).
- Cảnh báo sớm dựa vào cộng đồng: Hỗ trợ áp dụng tri thức bản địa tại Niue, hệ thống cảnh báo tại Kiribati và Liên bang Micronesia, đồng thời xây dựng quy trình ứng phó chuẩn địa phương đối với hạn hán và thời tiết cực đoan.
- Dịch vụ khí hậu và nâng cao năng lực: Tổ chức Diễn đàn Dự báo Khí hậu Quốc gia và đào tạo cán bộ tại Samoa, Quần đảo Solomon và Tokelau.
- Cảnh báo sớm bao trùm: Tổ chức các phiên họp đặc biệt về giới và người khuyết tật tại Hội đồng Khí tượng Thái Bình Dương, phát triển nội dung cảnh báo dễ tiếp cận và quảng bá danh sách kiểm tra "Cảnh báo Sớm Bao trùm cho Tất cả" của UNDRR.
- Nâng cao vai trò lãnh đạo của phụ nữ: Đào tạo hơn 30 phụ nữ từ 14 quốc gia tại Hội thảo Lãnh đạo dành cho Nữ giới trong lĩnh vực Khí tượng và Thủy văn lần thứ hai tổ chức tại Vanuatu.
Đánh giá và Tính bền vững
Dù đối mặt với nhiều khó khăn như chậm trễ trong mua sắm, thiếu hụt nguồn lực, biến động chính trị và thiên tai, dự án CREWS Pacific SIDS 2.0 đã đạt được những cải thiện quan trọng cho hệ thống khí tượng thủy văn quốc gia trong khu vực.
Việc tích hợp các hoạt động cảnh báo sớm vào chương trình quốc gia hiện có đã góp phần đảm bảo tính bền vững lâu dài.
Cách tiếp cận bao trùm với sự tham gia của phụ nữ, người khuyết tật và cộng đồng - không chỉ giúp các giải pháp phù hợp thực tiễn hơn, mà còn tạo dựng lòng tin và quyền sở hữu trong công tác phòng ngừa rủi ro
Tầm nhìn tương lai
Dự án CREWS Pacific SIDS 2.0 đã đặt nền móng cho tiến trình phát triển dài hạn. Các kết quả của dự án đang được tích hợp vào các chương trình quốc gia và khu vực như Weather Ready Pacific và Cơ chế Tài chính cho Quan trắc Hệ thống (SOFF).
Giai đoạn tiếp theo, mang tên “Mở rộng Cảnh báo Sớm và Hành động Bao trùm tại Thái Bình Dương” (CREWS phase three), sẽ tiếp nối nền tảng đã có, mở rộng quy mô các sáng kiến thành công và tăng cường hợp tác với các nhóm dễ bị tổn thương nhất.
Dự án kế tiếp sẽ tập trung mở rộng dự báo dựa trên tác động, tích hợp sâu hơn giữa ngành khí tượng và quản lý thảm họa, đồng thời ưu tiên chia sẻ dữ liệu, quyền sở hữu địa phương và sự hòa nhập toàn diện.
Tin ngắn: Phòng Thông tin KTTV phục vụ cộng đồng
Nguồn: https://wmo.int/media/news/pacific-project-enhances-early-warning-systems-island-resilience