Hàng năm, vào ngày 16 tháng 9, Liên Hợp Quốc kỷ niệm thành công của cộng đồng quốc tế trong việc phục hồi tầng ozone và kêu gọi sự chú ý đến những biện pháp thiết thực hơn nữa để bảo vệ hành tinh.
Tầng ôzôn, một lớp khí mỏng manh, bảo vệ Trái Đất khỏi tác hại của tia nắng mặt trời.Hàng năm, vào ngày 16 tháng 9, Liên Hợp Quốc kỷ niệm thành công của cộng đồng quốc tế trong việc phục hồi tầng ozone và kêu gọi sự chú ý đến những biện pháp thiết thực hơn nữa để bảo vệ hành tinh.
Thế kỷ trước, các nhà khoa học đã xác nhận thực tế đáng báo động về sự suy giảm đáng kể của tầng ozone - một lớp khí vô hình bao quanh Trái Đất và bảo vệ Trái Đất khỏi tia UV từ mặt trời. Tập hợp các chất làm suy giảm tầng ozone bao gồm CFC, hay chlorofluorocarbon, vào giữa những năm 1980 thường được tìm thấy trong các sản phẩm hàng ngày như máy điều hòa không khí, tủ lạnh và bình xịt.
Khoa học đã dẫn đến hành động toàn cầu. Nhận thấy bức xạ UV có hại đang xâm nhập vào khí quyển thông qua tầng ozone có khả năng bị hư hại, các quốc gia đã cam kết theo Công ước Vienna năm 1985, thực hiện những biện pháp cần thiết để bảo vệ con người và hành tinh. “Công ước Vienna và Nghị định thư Montreal đã trở thành một cột mốc thành công đa phương”, Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc António Guterres phát biểu trong thông điệp nhân Ngày Thế giới về Tầng ozone năm nay. “Ngày nay, tầng ozone đang được phục hồi”, ông nói.
Công ước Vienna là gì?
Bốn mươi năm trước, các quốc gia đã cùng nhau thực hiện bước đầu tiên trong việc bảo vệ tầng ozone, “dưới sự dẫn dắt của khoa học, đoàn kết hành động”, Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc tiếp tục. Công ước Vienna về Bảo vệ Tầng Ôzôn, được 28 quốc gia thông qua và ký kết vào ngày 22 tháng 3 năm 1985, đã chính thức hóa sự hợp tác toàn cầu về bảo vệ tầng ôzôn mỏng manh. Đây là hiệp ước đầu tiên được tất cả các quốc gia trên thế giới ký kết và là tiền thân của Nghị định thư Montreal. Mục tiêu của Nghị định thư Montreal là giám sát việc sản xuất và tiêu thụ các chất làm suy giảm tầng ôzôn trên toàn cầu - và cuối cùng là loại bỏ chúng.
Chủ nghĩa đa phương ở đỉnh cao của sự phát triển
Trong một thông điệp video, Inger Andersen, Giám đốc Điều hành Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP), đã nhấn mạnh rằng thông qua hành động theo các công ước, "các chất làm suy giảm tầng ôzôn hiện đã gần như bị loại trừ và lỗ thủng tầng ôzôn đang dần khép lại". Sau khi các nhà khoa học gióng lên hồi chuông cảnh báo, các quốc gia, dân tộc và doanh nghiệp đã cùng nhau hành động vì hành tinh. “Đó chính là chủ nghĩa đa phương ở mức độ cao nhất”, bà nói thêm.
Nghị định thư Montreal đã và đang tiến triển tốt đẹp ở cả các nước phát triển và đang phát triển, với hầu hết các lịch trình loại bỏ dần – thời gian quy định cho mỗi quốc gia để dần dần ngừng sản xuất các chất độc hại – đều được tuân thủ hoặc thậm chí vượt qua. “Thành tựu này nhắc nhở chúng ta rằng khi các quốc gia chú ý đến những cảnh báo của khoa học, tiến bộ là điều có thể”, ông Guterres nhận xét.
Tiếp theo là Tu chính án Kigali
Trong thông điệp của mình, ông Guterres kêu gọi các chính phủ phê chuẩn và thực hiện Tu chính án Kigali của Nghị định thư Montreal, cam kết giảm dần hoặc cắt giảm khí hydrofluorocarbon (HFC), loại khí nhà kính được sử dụng chủ yếu trong các công nghệ làm mát. “Việc thực hiện Tu chính án Kigali có thể tránh được mức tăng nhiệt độ lên tới 0,5 độ C vào cuối thế kỷ này”, ông nói. “Kết hợp với việc làm mát tiết kiệm năng lượng, chúng ta có thể nhân đôi những lợi ích này.”
Như đã nêu trong Thỏa thuận Paris, các quốc gia đã nhất trí nỗ lực hạn chế mức tăng nhiệt độ toàn cầu ở mức 1,5 độ C. “Nhân Ngày Thế giới về Tầng Ozone, chúng ta hãy cùng nhau tái cam kết bảo vệ tầng ozone và bảo vệ con người cũng như hành tinh cho các thế hệ mai sau”, Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc phát biểu.
Tin vắn: Phòng Thông tin KTTV phục vụ cộng đồng
Nguồn: https://news.un.org/en/story/2025/09/1165861