Khu rừng ngập mặn hình trái tim đang dần biến mất do mực nước biển dâng cao

Ở bờ tây của New Caledonia, Isobelle Goa tìm kiếm cua bùn trong những bộ rễ rậm rạp, chằng chịt của rừng ngập mặn. Goa sống ở ngoại ô nơi có khu rừng ngập mặn nổi tiếng nhất của quần đảo: một mảng rừng màu xanh nhạt hình trái tim được gọi là Trái tim Voh. “Nó thật hùng vĩ. Đó là món quà mà Chúa đã đặt trên mảnh đất này cho chúng ta,” Goa nói. “Nó có một sức hiện diện đặc biệt. Trái tim tôi mang theo trái tim này. Việc bảo vệ và đối xử tốt với những cây ngập mặn bên trong là rất quan trọng.”

Hình dáng mang tính biểu tượng đã mang lại cho Trái tim Voh sự công nhận quốc tế và xuất hiện dày đặc trên các bảng quảng cáo ở New Caledonia, như một biểu tượng của môi trường tự nhiên nguyên sơ của lãnh thổ Thái Bình Dương này.

Thế nhưng, trái tim ấy hiện đang bị khủng hoảng khí hậu đe dọa, khi mực nước biển dâng làm thay đổi độ mặn của nước và biến đổi loại thảm thực vật có thể tồn tại ở đó. Hình dạng đặc trưng và hệ sinh thái bên trong nó cũng đang thay đổi.

Vào cuối những năm 1990, bề mặt nhợt nhạt và cằn cỗi của hình trái tim tương phản rõ rệt với rừng ngập mặn xanh xung quanh, tạo nên đường viền mang tính biểu tượng khi nhìn từ trên cao. Nằm hơi cao hơn so với bãi bùn xung quanh, đất ở khu vực này khô và mặn - quá khắc nghiệt để thực vật có thể sinh trưởng.

“Đó chỉ là một bãi muối vàng nhạt,” Tiến sĩ Cyril Marchand, chuyên gia về rừng ngập mặn tại Đại học New Caledonia, cho biết. “Không loài đước nào có thể sống ở đó.”

Trong 20 năm qua, điều kiện của nguồn nước bắt đầu thay đổi. Một loài đước chịu mặn có tên là Avicennia bắt đầu mọc lên và hiện đã phủ kín toàn bộ khu vực hình trái tim.

Sự thay đổi này có liên quan đến mực nước biển dâng: dữ liệu cho thấy nước biển dọc theo bờ tây New Caledonia đã tăng khoảng 2mm mỗi năm trong nhiều thập kỷ. Khi thủy triều tràn vào khu vực trái tim thường xuyên hơn, lớp đất mặn được pha loãng - tạo ra điều kiện lý tưởng cho Avicennia phát triển. Khi loài này lan rộng, hình dáng đặc trưng của trái tim cũng thay đổi.

Marchand cho biết, nếu mực nước biển tiếp tục dâng, độ mặn sẽ còn giảm hơn nữa. Khi đó, điều kiện lại thay đổi để cho phép một loài đước khác - Rhizophora - phát triển và lan rộng khắp khu vực hình trái tim.

“Có khả năng trong 30, 40 hay 50 năm nữa, chỉ còn Rhizophora mọc ở đó,” Marchand nói. “Khi ấy, hình trái tim có thể biến mất hoàn toàn”.

Mặc dù diện tích rừng ngập mặn gia tăng có vẻ là một tín hiệu tích cực, song mực nước biển dâng cũng đang nhấn chìm và làm mất đi những khu vực rừng ngập mặn gần biển. Hệ sinh thái thay đổi đồng nghĩa với việc nước biển và rừng ngập mặn đang tiến gần hơn tới các cộng đồng ven bờ, làm giảm quỹ đất cũng như môi trường sống dưới nước.

Theo dõi những thay đổi ở Trái tim Voh Rừng ngập mặn vốn đã luôn biến đổi theo thời gian, nhưng Marchand cho biết hiện tượng này đang diễn ra với tốc độ chưa từng có. Bằng cách khoan sâu xuống bùn và phân tích các lớp trầm tích, ông cùng nhóm nghiên cứu có thể xác định cách rừng ngập mặn đã dịch chuyển theo thời gian.

“Trong quá khứ, phải mất khoảng 500 năm [để rừng ngập mặn di chuyển xa như vậy, nhưng giờ điều này chỉ xảy ra trong vài thập kỷ, do biến đổi khí hậu thúc đẩy,” ông nói.

Sự thay đổi của rừng ngập mặn và các hệ sinh thái phụ thuộc vào chúng có ý nghĩa quan trọng đối với những cộng đồng ven biển vốn dựa vào đó để mưu sinh. Trên phạm vi toàn cầu, ước tính có hơn một nửa hệ sinh thái rừng ngập mặn có nguy cơ sụp đổ vào năm 2050, và từ năm 1994 đến 2020, diện tích rừng ngập mặn trên thế giới đã giảm 3,4%.

“Điều quan trọng là cả thế giới phải bảo vệ rừng ngập mặn bởi vì hệ sinh thái đa dạng sinh học của chúng ta là vô cùng độc đáo”, Marchand nhấn mạnh. “Đối với người dân địa phương, ngư dân, người Kanak, rừng ngập mặn rất quan trọng. Trái tim Voh chính là biểu tượng của điều đó”.

Những năm gần đây, công nghệ vệ tinh đã được sử dụng để theo dõi những thay đổi theo thời gian thực của Trái tim Voh và các khu rừng ngập mặn xung quanh.

“Chúng tôi có thể đạt độ phân giải tới 15 centimet nhờ hình ảnh vệ tinh và thu thập dữ liệu cả vào ban đêm hoặc trong điều kiện thời tiết xấu như bão nhiệt đới,” Rémi Andreoli, phó giám đốc công ty Bluecham - đơn vị chuyên về hình ảnh vệ tinh và thu thập dữ liệu - cho biết. “Quan sát từ không gian dễ dàng hơn nhiều so với việc phải lội bùn đến tận đầu gối”.

Andreoli đã theo dõi hệ sinh thái rừng ngập mặn ở Trái tim Voh suốt 12 năm qua. Dữ liệu vệ tinh có thể phát hiện những biến đổi sinh hóa mà mắt thường không nhìn thấy. Thông tin này được các nhà nghiên cứu sử dụng để giám sát sự thay đổi tại Trái tim Voh, đồng thời đánh giá tác động của hoạt động khai thác mỏ đối với môi trường.

“Đây là một công cụ cực kỳ mạnh mẽ để theo dõi sự khác biệt giữa các loài, sự thay đổi diện tích che phủ của cây và quan sát cách rừng ngập mặn đang tiến hóa theo thời gian trước tác động của biến đổi khí hậu”, Andreoli nói.

“Chúng tôi sử dụng thông tin này để hỗ trợ doanh nghiệp, các nhà hoạch định chính sách và giới khoa học trong việc đánh giá tình trạng rừng ngập mặn và bảo vệ môi trường của họ”.

“Chúng ta không thể để nó biến mất” Việc bảo vệ Trái tim Voh là ưu tiên hàng đầu của cộng đồng địa phương và các đơn vị khai thác du lịch. Trong hơn 15 năm qua, Günter Gerant - một phi công của công ty du lịch hàng không Haut Vol - đã đưa khách tham quan Trái tim Voh từ trên không. Ông cho biết đây là một trong những cảnh quan nổi tiếng nhất tại New Caledonia.

“Chúng tôi Haut Vol bắt đầu các chuyến bay khám phá vì ai cũng muốn được nhìn thấy Trái tim”, Gerant nói.

Vị phi công kỳ cựu này đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế địa phương. “Du khách tìm đến để ngắm Trái tim, rừng ngập mặn và các rạn san hô của chúng tôi, vì vậy việc duy trì những hệ sinh thái này là vô cùng quan trọng cho sinh kế của chúng tôi”, ông chia sẻ.

Trở lại Voh, người dân địa phương nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ rừng ngập mặn. Goa cùng một nhóm phụ nữ từ ngôi làng gần đó gieo trồng những chồi mầm đước trong một vườn ươm. Cô hiểu rõ rằng rừng ngập mặn đóng vai trò sống còn đối với cộng đồng của mình.

“Đây là một hệ sinh thái bảo vệ chúng tôi khỏi xói mòn và những con sóng lớn. Nó che chở cho chúng tôi và cho cả đất nước”, cô nói. “Hết thế hệ này đến thế hệ khác, chúng tôi dạy con cháu săn bắt trong rừng ngập mặn. Chúng ta không thể để nó biến mất”.

Tin ngắn: Phòng Thông tin KTTV phục vụ cộng đồng

Nguồn: https://www.theguardian.com/environment/2025/aug/15/the-heart-shaped-mangrove-formation-fading-due-to-rising-seas?utm_source=chatgpt.com