Ở Amazon, một ngôi trường trở thành ngọn hải đăng của khả năng phục hồi khí hậu

Chuyến đi thuyền từ Belém đến Barcarena là một hành trình xuyên qua những dòng nước lấp lánh và khu rừng ngọc lục bảo, nơi dòng sông Amazon hòa quyện với Đại Tây Dương trong một vẻ đẹp tuyệt vời. Nhưng ẩn sau khung cảnh đẹp như tranh vẽ, biến đổi khí hậu đang âm thầm viết lại những quy luật của cuộc sống.

Trên bờ sông đầy cát, một ngôi trường khiêm tốn với mái lợp pin năng lượng mặt trời lại kể một câu chuyện khác - câu chuyện về sức bền bỉ, sự khéo léo và hy vọng cho thế hệ tương lai.

Một ngôi trường được xây dựng cho tương lai

Trong ba năm qua, Trường Công lập Maria Naura Gouvêa đã sống trọn một trong những chủ đề trọng tâm của COP30: thích ứng. Những bức tường chống lũ lụt và xói mòn, mái lợp cách nhiệt, hệ thống năng lượng mặt trời và internet vệ tinh khiến nơi đây trở thành một thiên đường an toàn hiếm có. Một giếng nước sâu 150 mét đảm bảo nguồn nước sạch - một điều xa xỉ ở nhiều nơi trong khu vực.

Trong chuyến thăm của chúng tôi, Kamal Kishore, người đứng đầu Văn phòng Giảm thiểu Rủi ro Thiên tai của Liên hợp quốc (UNDRR), đã gọi ngôi trường này là “ngọn hải đăng” và nói thêm: “Tôi muốn thấy ít nhất 100.000 ngôi trường như thế này trên toàn cầu”.

Hạn hán, xói mòn và mực nước biển dâng cao

Thị trưởng Barcarena, Renato Ogawa, giải thích rằng tác động của biến đổi khí hậu ở đây tuy khó nhận thấy nhưng lại gây ra những xáo trộn lớn: “Nạn chính là tình trạng hạn hán ở các sông suối. Tuần này, học sinh có thể đến trường bằng thuyền; tuần sau, do thủy triều thay đổi, các em không thể đến trường đúng giờ và phải đi bộ dọc theo các sườn dốc và bãi biển nước ngọt, vốn đã bắt đầu ngập lụt do mực nước biển dâng cao, gây ra xói mòn.”

Các bức tường chắn hiện đã được xây dựng dọc theo bờ sông, nhưng ông Ogawa cảnh báo: “Nếu không làm gì, trong những năm tới, chúng ta sẽ cần phải nâng cao và mở rộng bức tường đó.” Mực nước biển dâng cao cũng đang làm thay đổi dòng chảy của cá, đe dọa nguồn thức ăn của người dân địa phương khi nước sông trở nên mặn hơn. Những thách thức này đã đưa Barcarena lên vị trí hàng đầu trong việc thích ứng với biến đổi khí hậu, giúp thành phố được công nhận trên toàn cầu.

Lãnh đạo địa phương trên trường quốc tế

Năm 2023, Barcarena đã trở thành Trung tâm Chống chịu thứ 25 của thế giới – và là trung tâm đầu tiên tại Amazon. Các trung tâm được UNDRR công nhận này là những thành phố được công nhận vì thành tích xuất sắc trong giảm thiểu rủi ro thiên tai và thích ứng với khí hậu, và họ cam kết hỗ trợ các thành phố khác bằng cách chia sẻ các giải pháp thực tế và chuyên môn.

Giám đốc Điều hành UN-Habitat, Anaclaudia Rossbach, nhấn mạnh lý do tại sao COP30 phải khuếch đại những tiếng nói như của ông Ogawa: "Chúng ta phải bảo vệ con người để bảo vệ hành tinh. Và một điểm quan trọng khác là tầm quan trọng của chính quyền địa phương, hành động địa phương và sự lãnh đạo địa phương." Bà nói thêm, sự công nhận thôi là chưa đủ: "Nó phải đi kèm với các cơ chế thực hiện vững chắc và mạnh mẽ."

'Một ngoại lệ ở Amazon'

Bộ trưởng Bộ Đô thị Brazil, Jader Filho, đã ca ngợi sự tiến bộ của Barcarena nhưng lưu ý: "Ngôi trường này là một ngoại lệ và không phản ánh thực trạng giáo dục của toàn bộ khu vực Amazon. Nhưng nó cho thấy những gì có thể làm được khi có sự kết hợp giữa tài chính và chính trị." Các học sinh đã trình bày các dự án biến dầu ăn thành xà phòng, tạo ra thuốc nhuộm tự nhiên từ rau củ và trồng cây chống nóng.

Lyndisse Wandra Santos đã tóm tắt tinh thần của họ: "Mỗi cây được trồng là một cử chỉ của tình yêu thương và hy vọng; thích nghi là tiếp tục tiến về phía trước bất chấp khó khăn." Kamal Kishore cho biết ông được truyền cảm hứng từ tầm nhìn của họ: "Brazil là một câu chuyện thành công", ông lưu ý, đồng thời trích dẫn hơn 2.000 thành phố trên toàn thế giới tham gia chiến dịch "Thành phố kiên cường", nhiều thành phố trong số đó là Brazil.

Di sản của COP30 tại Barcarena

Thị trưởng Ogawa tiết lộ rằng COP30 đã đẩy nhanh các khoản đầu tư: "Đến cuối năm nay, chúng tôi sẽ đạt được 90% diện tích xử lý nước thải và 95% diện tích đô thị được cung cấp nước sạch. Nếu không, những mục tiêu này sẽ mất từ ​​10 đến 15 năm." Mục tiêu tiếp theo trong chương trình nghị sự của ông: chuyển đổi tàu thuyền giao thông công cộng sang năng lượng sạch. Bà Rossbach, Giám đốc Chương trình Định cư Liên hợp quốc (UN-Habitat), cảnh báo rằng các khoản đầu tư tương tự đang rất cần thiết ở những nơi khác, đặc biệt là trong lĩnh vực nhà ở, khi hàng triệu người đang sống trong điều kiện bấp bênh dưới các mối đe dọa ngày càng gia tăng của biến đổi khí hậu.

Từ 'Hội nghị Rừng' đến 'Hội nghị Thành phố'

Bà chỉ ra khu ổ chuột Maré của Rio, nơi nhiệt độ thường xuyên tăng vọt 6°C so với mức trung bình của thành phố, dựa trên dữ liệu do chính cư dân thu thập. Bà hy vọng rằng "Hội nghị Rừng này [tên gọi khác là COP30 vì được tổ chức tại Belém, Brazil, gần rừng mưa Amazon] cũng phải củng cố chương trình nghị sự đô thị, ưu tiên bảo vệ những người dễ bị tổn thương nhất."

Khi COP30 diễn ra tại Belém, câu chuyện của Barcarena mang đến một bài học sâu sắc: khả năng phục hồi khí hậu bắt đầu từ cấp độ địa phương. Từ các lớp học sử dụng năng lượng mặt trời đến các dự án do học sinh lãnh đạo, thành phố Amazon này cho thấy việc thích ứng không chỉ khả thi mà nó đã và đang diễn ra. Và trong một thế giới đang phải đối mặt với mực nước biển dâng cao và thủy triều thay đổi, những bài học này càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

Tin ngắn: Phòng Thông tin KTTV phục vụ cộng đồng

Nguồn: https://news.un.org/en/story/2025/11/1166408