Đóng góp thiết yếu của Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) đối với phúc lợi và an ninh toàn cầu đã được nhấn mạnh trong tuần này tại kỳ họp thường niên của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, sự kiện đánh dấu kỷ niệm 80 năm thành lập Liên Hợp Quốc với thông điệp kêu gọi 'Cùng nhau tốt đẹp hơn.
Kỳ họp lần thứ 80 của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc (Ảnh: Liên Hợp Quốc).“Trong suốt 80 năm qua, Liên Hợp Quốc đã dẫn dắt nhân loại đạt được nhiều thành tựu vĩ đại nhất,” Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc António Guterres phát biểu, đồng thời kêu gọi các nhà lãnh đạo tiến lên với sự rõ ràng, dũng khí và niềm tin vững chắc. “Chúng ta không chỉ phải bảo vệ Liên Hợp Quốc, mà còn phải củng cố nó,” ông nhấn mạnh.
WMO là một trong những đồng bảo trợ của Đối thoại Giải pháp Cấp cao về Cảnh báo sớm cho tất cả mọi người - với trọng tâm đặc biệt vào vấn đề nắng nóng cực đoan, quy tụ các bộ trưởng, thị trưởng, tổ chức từ thiện, giới khoa học và xã hội dân sự.
Sự kiện này nhấn mạnh nhu cầu tăng cường tài chính, mở rộng các mối quan hệ đối tác toàn diện, thúc đẩy đổi mới công nghệ và hành động có mục tiêu để bảo vệ các cộng đồng dễ bị tổn thương trên toàn thế giới. Các kết quả và khuyến nghị đã được đưa vào Hội nghị Thượng đỉnh về Khí hậu của Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc ngày 24 tháng 9.
“Chúng ta có mặt ở đây hôm nay vì một mục tiêu cấp bách và mang tính gắn kết: đó là các giải pháp,” Tổng Thư ký WMO Celeste Saulo phát biểu. “Những giải pháp biến khoa học thành quyết sách, biến cảnh báo thành hành động, xây dựng khả năng chống chịu lâu dài, dựa trên việc chia sẻ dữ liệu và lòng tin,” bà nhấn mạnh.
“Chúng tôi có tin vui và có thể báo cáo những tiến triển. Nói một cách đơn giản, cảnh báo sớm đang cứu sống con người,” bà nói. “Cảnh báo sớm cho tất cả mọi người không còn chỉ là một sáng kiến. Nó đã trở thành một thương hiệu - một phong trào toàn cầu,” bà Celeste Saulo chia sẻ tại Đối thoại Cấp cao do ông Selwin Hart, Cố vấn đặc biệt của Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc về Hành động Khí hậu và Chuyển đổi Công bằng, triệu tập vào ngày 22 tháng 9.
Sáng kiến Cảnh báo sớm cho tất cả mọi người (EW4ALL) của Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc đặt mục tiêu bảo đảm rằng đến năm 2027, mọi người trên Trái đất đều được bảo vệ bởi các hệ thống cảnh báo sớm. Với hai năm còn lại để đạt được mục tiêu này, việc thúc đẩy tiến độ trên mọi phương diện là vô cùng cấp thiết.
Điều này đòi hỏi công nghệ để thu hẹp khoảng cách số, sự ủng hộ chính trị ở cấp cao, cách tiếp cận toàn xã hội, đồng thời ưu tiên cho những nhóm xã hội dễ bị tổn thương nhất và những hiểm họa cực đoan nhất, theo ông Kamal Kishore, Đại diện đặc biệt của Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc về Giảm thiểu Rủi ro Thiên tai.
Đối thoại về Giải pháp liên quan đến cảnh báo sớm và nắng nóng cực đoan tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc (Nguồn: Tổ chức Khí tượng Thế giới/ Liên Hợp Quốc).Những tiến bộ: Hiện nay, hơn 60% các quốc gia báo cáo rằng họ đã triển khai hệ thống cảnh báo sớm đa hiểm họa. Các quốc gia kém phát triển nhất cũng đang đạt được những bước tiến và đã tăng gấp đôi năng lực kể từ khi bắt đầu báo cáo chính thức.
Các số liệu đã tự nói lên điều đó:
Tỷ lệ tử vong liên quan đến thiên tai thấp hơn ít nhất sáu lần ở những quốc gia có hệ thống cảnh báo sớm hiệu quả.
Chỉ cần 24 giờ cảnh báo trước một sự kiện nguy hiểm có thể giảm thiệt hại tới 30%.
Trong giai đoạn 2015-2022, đã có 2,1 tỷ người được sơ tán nhờ các hệ thống cảnh báo sớm.
Các kế hoạch hành động ứng phó với nắng nóng đang giúp chuẩn bị và phản ứng hiệu quả, bảo vệ hàng triệu người trên toàn thế giới.
Giải pháp về sức khỏe trước nắng nóng
Tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều việc phải làm đặc biệt là đối với một trong những hiểm họa chết người nhất: nắng nóng cực đoan. Nhiệt độ trên 40°C - thậm chí trên 50°C - đang trở nên phổ biến hơn, kéo theo những tác động dây chuyền tới sức khỏe, tài nguyên nước và lương thực, năng suất lao động, cũng như các hệ thống năng lượng và giao thông vận tải.
Lời kêu gọi hành động của Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc về nắng nóng cực đoan đã nâng cao nhận thức và thúc đẩy đầu tư. Tuy nhiên, cần phá vỡ các “ngăn cách” ở mọi cấp độ và trong mọi lĩnh vực để đẩy nhanh tiến độ, ví dụ thông qua việc tái quy hoạch đô thị, ra quyết định tích hợp hơn, lập kế hoạch ứng phó nắng nóng và đầu tư dựa trên khoa học về hiểm họa và hệ thống cảnh báo sớm.
Theo bà Celeste Saulo, cần có cách tiếp cận mang tính toàn hệ thống, dựa trên sự hợp tác chặt chẽ hơn và hiểu biết tập thể về những thách thức. Bà đã chia sẻ điều này tại một Diễn đàn Sức khỏe đặc biệt do tạp chí Foreign Policy tổ chức, cùng với ông John-Arne Røttingen - Giám đốc điều hành Wellcome Trust, và ông Elhadj As Sy - nguyên Tổng Thư ký Liên đoàn Chữ thập đỏ và Trăng lưỡi liềm đỏ quốc tế, hiện công tác tại Trường Y Nhiệt đới Liverpool.
Bà Celeste Saulo lấy ví dụ về việc thu thập và phổ biến đồng thời các quan trắc thời tiết trên toàn cầu để minh chứng cho lợi ích chung: “Điều này cho thấy rằng việc chia sẻ tri thức, dữ liệu theo cách xuyên biên giới và xuyên ngành là hoàn toàn khả thi. Điều mà WMO có thể khẳng định là mỗi khi bạn chia sẻ dữ liệu, bạn đã tiến thêm một bước trong quản lý rủi ro, thu thập nhiều tri thức hơn và chuẩn bị tốt hơn cho những gì sắp tới,” bà phát biểu. Bà nhấn mạnh rằng sự hiểu biết chung giữa các Bộ Y tế, Bộ Môi trường và các Cơ quan Khí tượng Thủy văn Quốc gia (NMHSs) tạo ra sự khác biệt lớn trong việc cứu sống con người.
Theo ước tính của WHO và WMO, việc mở rộng các hệ thống cảnh báo sức khỏe do nắng nóng tại chỉ 57 quốc gia có thể cứu gần 100.000 sinh mạng mỗi năm. Chính vì vậy, Văn phòng Chung về Khí hậu và Sức khỏe của WHO-WMO đang hợp tác với các đối tác như Quỹ Rockefeller và Quỹ Gates để tập trung ứng phó với nắng nóng cực đoan.
Diễn đàn Sức khỏe của Foreign Policy tại Kỳ họp lần thứ 80 Đại hội đồng Liên Hợp QuốcCon đường phía trước
Đối thoại Giải pháp đã nhấn mạnh các ưu tiên hành động như sau:
- Thúc đẩy cuộc cách mạng dữ liệu lớn cho mục tiêu Cảnh báo sớm cho tất cả mọi người (EW4ALL): Việc hiểu rõ tác động của các thảm họa trong quá khứ, theo dõi các sự kiện nguy hiểm đang diễn ra và dự báo rủi ro trong tương lai có ý nghĩa then chốt đối với thiết kế và phát triển hệ thống cảnh báo sớm đa hiểm họa (MHEWS), đồng thời bảo đảm các hệ thống này mang tính thực tiễn và có cơ sở khoa học.
- Tăng cường và đầu tư cho MHEWS để đối phó với các hiểm họa mới nổi và có tính liên kết, nhằm cứu sống con người. Việc mở rộng và duy trì các hệ thống này đòi hỏi nguồn đầu tư ổn định, lâu dài, trong đó các chính phủ cần đi đầu bằng cách dành ngân sách quốc gia để hỗ trợ cả hạ tầng và vận hành.
Bảo đảm cảnh báo sớm dựa trên tác động để khuyến khích hành động sớm
Thu hẹp khoảng cách trong truyền thông: Cảnh báo sớm phải đến được với tất cả mọi người, ở mọi nơi, thông qua các kênh đáng tin cậy, bao trùm và dễ tiếp cận. Trí tuệ nhân tạo có thể nâng cao hiệu quả bằng cách tự động hóa cảnh báo và điều chỉnh thông điệp phù hợp với các nhóm người dùng khác nhau.
Tích hợp hành động dự báo vào hệ thống quốc gia: Bao gồm việc thể chế hóa trong luật pháp, chính sách, dự báo, tài chính và kế hoạch chuẩn bị, để bảo đảm khả năng ứng phó nhanh chóng và phối hợp trước khi thảm họa xảy ra.
Tăng cường hệ thống cảnh báo sớm do cộng đồng dẫn dắt như một lợi ích công toàn cầu: MHEWS phải lấy con người làm trung tâm, với sự tham gia tích cực của cộng đồng trong thiết kế, triển khai và quản lý.
Tin ngắn: Phòng Thông tin khí tượng thủy văn phục vụ cộng đồng
Nguồn: https://wmo.int/media/news/accelerating-solutions-early-warnings-and-extreme-heat