Tỉnh Bắc Ninh tổ chức diễn đàn ứng dụng khoa học, công nghệ trong dự báo và cảnh báo sớm thiên tai

Tại diễn đàn, Hội đồng quản lý Quỹ Cộng đồng Phòng, tránh thiên tai cho biết: "Khi cả nước đang hướng về miền Trung để hỗ trợ đồng bào vượt qua khó khăn, đây cũng là thời điểm cần suy nghĩ sâu hơn về việc ứng dụng khoa học kỹ thuật để xây dựng các mô phỏng cảnh báo. Cụ thể như mưa 300mm, 500mm hay 700mm sẽ gây ngập đến đâu, trong tình huống mất điện, mất sóng, cán bộ cơ sở vẫn có thể dựa vào thông tin đầu vào để hướng dẫn người dân chủ động ứng phó". Do thiên tai khó lường và có rất nhiều loại hình nên công tác giám sát, cảnh báo vẫn còn nhiều bất cập so với yêu cầu thực tế. Mặt khác, sự tiến bộ của khoa học- công nghệ đang mở ra nhiều cơ hội trong dự báo, cảnh báo, nhất là công nghệ số và gần đây là ứng dụng AI. Ngoài quan sát vệ tinh, hiện có nhiều ứng dụng đo mưa, cảm biến tự động đo nhiệt độ, gió, mực nước, lưu tốc, độ mặn, độ dịch chuyển của khối đất đá đang được triển khai. Điều này có thể giúp tích hợp thông tin nhanh hơn, làm cơ sở cho mô phỏng, dự báo sát hơn với từng địa bàn, từng cấp độ; đồng thời truyền tải thông tin kịp thời, chính xác đến người dân. Những công nghệ này chỉ phát huy hiệu quả khi đi cùng đầu tư thiết bị quan trắc, hệ thống cảnh báo và một bộ máy vận hành ổn định, được duy trì lâu dài.

Tại diễn đàn, đại diện Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Bắc Ninh đã có báo cáo nhấn mạnh vai trò then chốt của cảnh báo sớm trong đảm bảo an toàn đê điều và đời sống của người dân, nhất là khi biến đổi khí hậu đang làm gia tăng các hiện tượng thời tiết cực đoan.Với địa thế của tỉnh Bắc Ninh, nằm ở vùng hạ lưu sông Hồng - Thái Bình, nơi giao thoa của nhiều dòng sông lớn như sông Cầu, sông Thương, sông Lục Nam, sông Đuống. Địa hình đặc thù giúp tỉnh phát triển mạnh công nghiệp - đô thị nhưng cũng khiến khu vực luôn trong tình thế chịu áp lực lớn từ mưa lũ, triều cường và úng ngập, những hình thái mưa lũ bất thường năm sau cao hơn năm trước, vượt xa quy luật lịch sử, cho thấy phương thức ứng phó truyền thống "trông trời, trông nước" không còn đủ. 

Bắc Ninh đặt mục tiêu tiếp tục rà soát toàn diện hệ thống đê điều, hồ đập, trạm bơm, xác định điểm xung yếu để ưu tiên đầu tư. Tỉnh cũng đẩy mạnh hợp tác với các bộ ngành trung ương, viện nghiên cứu và doanh nghiệp công nghệ để triển khai quan trắc, mô phỏng, dự báo, cảnh báo liên hồ chứa và hệ thống tiêu, đồng thời hình thành mạng lưới kết nối thường xuyên giữa nhà quản lý nhà khoa học, doanh nghiệp, cộng đồng.

Cũng tại diễn đàn, theo báo cáo của Cục Quản lý Đê điều và Phòng, chống thiên tai cho biết: Năm 2025, mưa lớn cực đoan gây lũ vượt lịch sử trên hơn 13 tuyến sông và ngập lụt nghiêm trọng tại nhiều đô thị từ Bắc Bộ đến Tây Nguyên, tạo nên tình trạng "bão chồng bão, lũ chồng lũ". Lũ đặc biệt lớn được ghi nhận tại 19 trạm thuộc 11 tỉnh, trong đó Bắc Ninh, Thái Nguyên, Lạng Sơn, Cao Bằng xuất hiện nhiều điểm vượt mức lịch sử. Cục Quản lý Đê điều và Phòng, chống thiên tai cũng đề xuất các nhiệm vụ cấp thiết trong thời gian tới là thực hiện nghiêm Chỉ thị 42 của Ban Bí thư, Luật Phòng, chống thiên tai và các văn bản hướng dẫn; đồng thời lồng ghép nội dung phòng chống thiên tai vào quy hoạch phát triển ngành, vùng; xem xét điều chỉnh các quy chuẩn xây dựng hạ tầng để nâng cao khả năng chống chịu trước thiên tai, nâng cao chất lượng dự báo, cảnh báo bằng việc mở rộng mạng lưới trạm đo mưa và cải thiện dự báo mưa lớn.

Bên cạnh hoàn thiện bản đồ phân vùng rủi ro thiên tai đến từng thôn, bản, công tác rà soát, sắp xếp và di dời người dân khỏi các khu vực có nguy cơ sạt lở, lũ quét, ngập sâu phải được triển khai quyết liệt, gắn với việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo hướng thuận thiên và bền vững hơn. Cục Quản lý Đê điều và Phòng, chống thiên tai cũng nhấn mạnh cần phải tăng cường truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng, mở rộng hợp tác quốc tế, ứng dụng khoa học - công nghệ và chuyển đổi số trong giám sát thiên tai thời gian thực. Đồng thời, huy động các nguồn lực khắc phục hậu quả theo hướng bền vững hơn, giúp người dân nhanh chóng phục hồi sau thiên tai.