Bộ Nông nghiệp và Môi trường vừa hoàn thiện và trình Chính phủ Đề án “Phòng, chống sạt lở đất, lũ quét miền Trung và miền núi phía Bắc”, nhằm góp phần ứng phó với tình hình thiên tai ngày càng nghiêm trọng do biến đổi khí hậu.
Trong những năm vừa qua, do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, tình hình thiên tai diễn biến ngày càng phức tạp với cường độ gia tăng và mở rộng ra nhiều tỉnh, thành phố trên cả nước. Đặc biệt sạt lở đất, lũ quét là các loại hình thiên tai nguy hiểm, có sức tàn phá lớn, thường xuyên xảy ra vào mùa mưa lũ hằng năm tại khu vực miền Trung và miền núi phía Bắc gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản của nhân dân tiêu biểu như: vụ sạt lở tại thủy điện Rào Trăng 3 (Thừa Thiên Huế), vụ vùi lấp Trạm Kiểm lâm Tiểu khu 67, sạt lở tại xã Trà Leng (Quảng Nam), hay lũ quét ở Tây Nguyên và miền núi phía Bắc sau bão số 3 (Yagi) năm 2024 khiến hàng trăm người chết hoặc mất tích. Trước thực trạng đó, Đề án đã được xây dựng dựa trên quá trình thu thập dữ liệu từ 35 tỉnh, tham vấn chuyên gia và học hỏi kinh nghiệm quốc tế. Từ tháng 1/2025, Bộ đã ban hành Chương trình hành động và lấy ý kiến các bộ, ngành, địa phương về dự thảo Đề án.
Mục tiêu tổng thể của Đề án là chủ động phòng, chống, ứng phó hiệu quả, giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản do sạt lở đất, lũ quét gây ra, góp phần đảm bảo ổn định đời sống và phát triển kinh tế - xã hội bền vững, đảm bảo an ninh, quốc phòng và thích ứng biến đổi khí hậu tại các tỉnh, thành phố khu vực miền Trung và miền núi phía Bắc. Theo đó, một trong các mục tiêu cụ thể của Đề án là đến năm 2030, 100% các tỉnh thuộc phạm vi đề án hoàn thành: bản đồ phân vùng nguy cơ, phân vùng rủi ro sạt lở đất, lũ quét tỷ lệ 1:50.000 (cho toàn tỉnh), tỷ lệ 1:10.000 và lớn hơn (cho các khu vực/xã/điểm có nguy cơ cao, rất cao) phục vụ công tác phòng ngừa, ứng phó và quy hoạch, phát triển kinh tế - xã hội.
Phạm vi triển khai Đề án là tại các tỉnh, thành phố thuộc khu vực miền Trung và miền núi phía Bắc gồm Điện Biên, Lai Châu, Sơn La, Lào Cai, Lạng Sơn, Cao Bằng, Tuyên Quang, Quảng Ninh, Bắc Ninh, Thái Nguyên, Phú Thọ, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Huế, Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Khánh Hòa, Lâm Đồng, Gia Lai, Đắk Lắk. Đề án có các nhóm giải pháp chính bao gồm: Rà soát, hoàn thiện chính sách, pháp luật và tổ chức bộ máy chỉ đạo, chỉ huy phòng, chống sạt lở đất, lũ quét; Điều tra, khảo sát xây dựng bản đồ phân vùng nguy cơ, phân vùng rủi ro do sạt lở đất, lũ quét phục vụ quy hoạch phát triển kinh tế, di dời dân cư, triển khai các phương án phòng, chống; Tăng cường năng lực giám sát, dự báo, cảnh báo, hỗ trợ ra quyết định phòng, chống, ứng phó sạt lở đất, lũ quét; Chủ động tổ chức sơ tán bảo đảm an toàn tính mạng cho người dân khi có tình huống thiên tai nguy hiểm; từng bước di dời, bố trí tái định cư an toàn cho người dân ra khỏi vùng có nguy cơ cao xảy ra sạt lở đất, lũ quét; Xây dựng công trình phòng, chống sạt lở đất, lũ quét tại một số khu vực có nguy cơ cao ảnh hưởng đến an toàn dân cư; Quản lý chặt chẽ, bảo vệ và phát triển rừng, nhất là rừng phòng hộ đầu nguồn; Thông tin, truyền thông, nâng cao nhận thức của các cấp chính quyền địa phương, các tổ chức, cá nhân về phòng, chống sạt lở đất, lũ quét nhằm chủ động phòng ngừa, giảm thiểu các tác động làm gia tăng nguy cơ sạt lở đất, lũ quét; Nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ hiện đại trong điều tra, giám sát, cảnh báo và xây dựng công trình phòng, chống sạt lở đất, lũ quét; Hợp tác quốc tế, cùng các giải pháp cụ thể để Huy động nguồn lực cho công tác phòng, chống lũ quét, sạt lở đất
Về tổ chức thực hiện Đề án, bên cạnh vai trò điều phối chung, đôn đốc và trực tiếp tổ chức triển khai thực hiện các nội dung cần thiết của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Đề án đã xác định rõ vai trò, trách nhiệm của các Bộ, ngành, địa phương có liên quan. Theo kế hoạch, nếu được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, Đề án sẽ được thực hiện trong giai đoạn từ năm 2025 đến năm 2035.